GavakadchyaGoshti
एकूण पृष्ठदृश्ये
मंगळवार, २२ मार्च, २०२२
महिलांविषयी कायदे
गुरुवार, ९ जुलै, २०२०
ग्राम पंचायत विषयी माहिती
बुधवार, २४ जून, २०२०
जवान तुझे सलाम
बुधवार, ११ मार्च, २०२०
गझल विषयी संग्रहित माहिती
गझल एक वृत्तप्रकार आहे, त्याचप्रमाणे तो एक काव्यप्रकार व गायनप्रकारही आहे. इस्लामी संस्कृतीकडून भारतीय संगीतास मिळालेल्या देणगीत या सुगम गायनप्रकाराचा समावेश होतो.
प्राचीन इराणमधील (पर्शियामधील) या प्रेमगीताचा प्रकार भारतात सूफी संतांच्यामुळे रुजला. ईश्वर-भक्ताचे नाते प्रियकर-प्रेयसीमधील संबंधाच्या परिभाषेत स्पष्ट करणाऱ्या या संतांनी आपली प्रार्थनागीते गझल या काव्यप्रकारात रचली आणि त्यांना सांगीतिक आकार देताना भारतीय रागतालांचा उपयोग केला. भारतातील संगीतपरंपरा आणि संगीत निषिद्ध मानणाऱ्या इस्लामचा विजय या दोन्हींचा परिपाक म्हणजे हा गायनप्रकार होय, तेराव्या शतकातील सूफी संत ⇨ख्वाजा मुईनुद्दीन चिश्ती व खल्जी आणि तुघलक साम्राज्यांचा राजकवी ⇨अमीर खुसरौ यांच्यामुळे पुढे हा प्रकार फोफावला. अनेक मोगल बादशहांनीही पुढे या प्रकारास राजाश्रय दिला. शेवटचा मोगल बादशहा बहादूरशाह जफर याच्या पदरी ⇨गालिब व जौक हे प्रसिद्ध गझलरचनाकार शायर असून स्वतः जफर एक प्रसिद्ध शायर होता.
गझल हा एक वृत्ताचा, काव्याचा आणि गायनाचा प्रकार आहे. गझल हा प्रकार प्राचीन असून, अरबी काव्यात ह्या प्रकाराचा जन्म इस्लाम धर्माच्या स्थापनेअगोदरचा आहे.[१]
गझलेमधे साधारणपणे पाच ते पंधरा कडवी असतात. प्रत्येक कडवे हे दोन ओळींचा शेर असते. शेरामधील ओळींना मिसरह असे म्हणतात.
गझलेतला प्रत्येक शेर ही एक स्वतंत्र कविता असते.[२]गझलाचे अनेक चरण असून दर दोन चरणांच्या प्रत्येक खंडास ‘शेर’ म्हणतात. एका गझलात कमीत कमी पाच व अधिकात अधिक सतरा शेर असतात. पण यासंबंधी कोणताही काटेकोर नियम नसतो. शेरातील दोन सारख्या चरणांना मिळून ‘मिसरा’ म्हणतात. शेराच्या शेवटी येणाऱ्या सारख्या शब्दांना ‘रदीफ’ म्हणतात. यांचे यमकाशी साम्य आहे. या रदीफच्या आधी येणाऱ्या व सारखे ध्वनी असणाऱ्या शब्दांना ‘काफिया’ म्हणतात. यांचे अनुप्रासांशी साम्य आहे. ज्या शेराच्या दोन्ही मिसरांमध्ये रदीफ आणि काफिया सारखे असतात, त्या शेरास ‘मतला’ म्हणतात. गझलाच्या आरंभी बहुधा मतला असतोच.गझलाच्या पहिल्या शेरास ‘स्थायी’ म्हणतात. उरलेल्या सर्व शेरांना ‘अंतरे’ म्हणतात. बहुधा सर्व अंतऱ्यांची चाल सारखी असते. ज्या रागांत ⇨ठुमरी व ⇨टप्पा हे गायनप्रकार आविष्कृत होतात, त्यांचाच उपयोग गझलांच्या बाबतीतही बहुधा केला जातो. अर्थात रागविस्तार वा रागाची शास्त्रोक्तता यांवर भर नसतो. गझलाबरोबरचा ठेका दुसऱ्या शेरापासून किंवा पहिल्या शेराच्या चरणार्धापासून सुरू होतो. दादरा, रूपक, केरवा, पुश्तो हे ताल बहुधा वापरले जातात. पहिला शेर विलंबित लयीत आणि बाकीचे मध्य लयीत गायले जातात.
शुक्रवार, २१ फेब्रुवारी, २०२०
PPF म्हणजे काय? योजनेचे फायदे व तोटे
सार्वजनिक भविष्यनिर्वाह निधी किंवा Public Provident Fund (PPF):
- ही योजना भारत सरकारने १९६८ मध्ये सुरू केली होती. ही एक बचत ठेव योजना आहे.
- या योजनेद्वारे आपण आपले पैसे बचत म्हणून सरकारकडे जमा करतो आणि योजनेचा कालावधी संपल्यावर सरकार आपले पैसे व्याजासहित परत करते.
- या योजनेमागचा सरकारचा मुख्य उद्देश लोकांमध्ये बचतीची सवय वाढवणे हा आहे.
- या योजनेसाठीचे आपले खाते आपण जवळचे पोस्ट ऑफिस, भारतीय स्टेट बँक वा कोणत्याही राष्ट्रीयीकृत बँकेमध्ये सुरू करू शकतो.
योजनेची वैशिष्ट्ये:-
- या योजनेचे मुख्य वैशिष्ट्य असे की ही एक कर बचत योजना आहे. अर्थात या योजनेद्वारे आपण आपली वार्षिक करपात्र उत्पन्नाची रक्कम कमी करू शकतो. कलम ८० सी अंतर्गत या योजनेतील आपली वार्षिक रक्कम आपल्या वार्षिक करपात्र उत्पन्नातून वगळली जाते.
- शिवाय या योजनेतून मिळणारा परतावा सुद्धा पूर्णपणे करमुक्त असतो.
- मिळणारे व्याज व हाती येणारी एकूण रक्कमही पूर्णपणे करमुक्त असते. मिळणाऱ्या व्याजावर टीडीएस (TDS) सुद्धा कापला जात नाही.
आवश्यक कागदपत्रे:-
या योजने अंतर्गत खाते सुरू करण्यासाठी काही कागदपत्रे आवश्यक असतात. व्यक्तीची सामान्यतः सर्व माहिती , ओळख – पत्ता याविषयी , देणारे पुरावे लागतात.
- सामान्य केवायसी (KYC)
- पॅन कार्ड
- पत्त्याचा कोणताही एक पुरावा
- १ फोटो
- बँक खात्याचे तपशील
योजनेचे नियम व अटी:-
- या योजनेचा पूर्ण कालावधी १५ वर्षे असतो. खर्चासाठी हवे म्हणून १५ वर्षाच्या आत या योजनेतील रक्कम आपण काढून घेऊ शकत नाही. हा कालावधी संपूर्णतः लॉक इन कालावधी (lock in period) असतो.
- मात्र योजनेची ३ वर्षे पूर्ण झाल्यावर आपण त्या जमा रकमेवर कर्ज घेऊ शकतो.
- या योजनेमध्ये आपण किमान ५०० ते कमाल १.५ लाख रुपये वार्षिक गुंतवणूक करू शकतो. याचा अर्थ एका वर्षात रु ५०० ते १.५ लाख यापैकी आपल्या सोयीने एक रक्कम ठरवून ती प्रत्येक वर्षी जमा करायची.
- ही वार्षिक रक्कम आपण वर्षातून एकदा एकाच वेळी किंवा प्रत्येक महिन्याला अशी १२ हप्त्यात भरू शकतो.
योजनेतील व्याजदर
- या योजनेत साधारण बँक बचत खात्यापेक्षा जास्त व्याजदर मिळतो.
- प्रत्येक ३ महिन्यांनी सरकार यातील व्याजदराचा आढावा घेते.
- सध्या १.१.२०१९ पासून लागू असलेला व्याजदर वार्षिक ८% आहे.
परतावा: एका दृष्टिक्षेप
या योजनेतून मिळणाऱ्या परताव्याचे उदाहरण पाहू.
रु ५०० ते १.५ लाख मधील कोणतीही रक्कम आपण वार्षिक हप्ता म्हणून निवडू शकतो. १५ वर्षांनंतर आपली १५ वर्षांतील जमा रक्कम आणि त्यावर मिळालेले व्याज असे दोन्ही मिळून आपला एकूण परतावा असतो.
वार्षिक रक्कम(रु) | कालावधी (वर्षे) | व्याजदर (%) | एकूण परतावा(रु) |
१०, ००० | १५ | ८% | २,९३,२४२ |
२५,००० | १५ | ८% | ७,३३,१०७ |
५०,००० | १५ | ८% | १४,६६,२१४ |
१,००,००० | १५ | ८% | २९,३२,४२९ |
१,५०,००० | १५ | ८% | ४३,९८,६४३ |
पीपीफ योजनेचे फायदे/तोटे:
- पोस्ट ऑफिसची पीपीएफ योजना ही कर सवलतीस पात्र आहे, तसेच निश्चित परतावाही देते.
- ही सरकारची योजना असल्यामुळे या गुंतवणुकीमध्ये कोणताही धोका नाही. त्यामुळे यात पैसे गुंतवणे फायद्याचे आहे.
- याचा व्याजदर मात्र पंधरा वर्षांच्या लॉकिंग पिरेडच्या मानाने कमी वाटू शकतो. यामुळे ज्याला जास्त रिटर्न्स हवे आहेत त्यांना पीपीएफ योजना रुचेलंच असं नाही.
- गुंतवणुकीची कमाल मर्यादा निश्चित केलेली असल्यामुळे त्यापेक्षा जास्त गुंतवणूक करता येत नाही.